STRUKTUR MASYARAKAT JAHILIAH II

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB

Struktur Masyarakat Jahiliah

ASPEK SOSIAL

Pembahagian Masyarakat.

Masyarakat Jahiliah dapat dibahagikan kepada dua golongan, iaitu masyarakat Badwi dan masyarakat Hadari.

Masyarakat Badwi

Masyarakat Badwi merujuk kepada masyarakat yang menetap diluar bandar seperti di kampung  dan kawasan pedalaman di bahagian tengah dan utara Tanah Arab.Mereka terdiri daripada keturunan yang tidak bercampur gaul dengan kaum lain. Mereka terdiri daripada satu suku atau keturunan yang dikenali sebagai kabilah dengan institusi sosial dan politik yang tersendiri.[1]

Masyarakat Badwi tinggal menetap di satu-satu kawasan dan sering berpindah randah dari satu tempat ke tempat yang lain.Perpindahan tersebut berdasarkan kepada aktiviti kehidupan seperti menjalankan pertanian dan penternakan, mencari tempat perlindungan di padang pasir daripada bencana ribut pasir dan mencari kawasan yang bebas daripada ancaman kabilah-kabilah lain.

      Biasanya masyarakat Arab Badwi menetap sementarta di wadi dan oasis dalam khemah yang diperbuat daripada kulit binatang dan kulit kayu. Aktiviti kehidupan  yang utama ialah menternak binatang seperti unta dan kibas.

      Sifat masyarakat Arab Badwi ialah tahan lasak, berani, keras hati, semangat gotong-royong, pemurah, amanah dan mematuhi janji. Ibn Khaldun menyatakan ,”Mereka sentiasa membawa senjata dengan bersendirian di tengah-tengah padang pasir”. Situasi tersebut menggambarkan sifat keberanian yang ada pada diri masyarakat Arab Badwi.[2]

MASYARAKAT HADARI.

Masyarakat Hadari merujuk kepada masyarakat Arab yang menetap di bandar dan pinggir bandar di bahagian Selatan Tanah Arab berhampiran Laut Merah dan Laut Hindi. Mereka terdiri daripada golongan cerdik pandai dan berasal daripada golongan  keturunan bangsawan. Mereka mempunyai hubungan yang luas dengan kabilah atau suku Arab yang lain terutama dalam hubungan perdagangan.[3]

      Corak kehidupan masyarakat Hadari berbeza dengan masyarakat Badwi.  Mereka memiliki kemewahan , kesenangan hidup dan tinggal menetap. Selain daripada perdagangan, aktiviti kehidupan mereka juga bergantung kepada pertanian  dan pertukangan . Antara kawasan penenpatan utama masyarakat Hadari ialah Makkah dan Taif sebagai pusat perdagangan, Yathrib sebagai pusat pertanian dan Yaman sebagai pelabuhan bebas.

      Walau pun masyarakat jahiliah Badwi dan Hadari terdiri daripada beberapa suku kaum, tetapi mereka berasal daripada satu keturunan sahaj, iaitu keturunan semitik.[4]         

      Sistem masyarakat sebelum Islam sama ada masyarakat Badwi atau masyarakat Hadari adalah berdasarkan kabilah. Semua anggota kabilah berasal daripada satu keturunan darah dan mereka bersatu di bawah ketua yang dikenali sebagai “Sheikh”.

      Kehidupan masyarakat Arab Zaman Jahiliah diikat oleh semangat assabiah atau fanatik kekabilahan yang merupakan asas yang kuat dalam masyarakat mereka demi kepentingan individu dan kabilah mereka. Permusuhan dan peperangan sering tercetus antara satu kabilah dengan kabilah yang lain, terutamanya disebabkan oleh perebutan mata air atau kawasan padang rumput.Mereka juga mempunyai sikap membalas dendam yang membawa kepada peperangan  dan permusuhan yang berpanjangan  ekoran daripada semangat assabiah ini.[5]

      Keinginan kepada nama, kuasa, pengaruh dan harta benda menjadi lambang kemegahan kabilah menyebabkan mereka sanggup berperang sesama sendiri. Kadang kala hanya disebabkan seekor unta, peperangan boleh berlarutan selama berpuluh-puluh tahun. Sebagai contoh peperangan yang berlaku antara suku Bakr dan suku Taghlib yang berlangsung selama 40 tahun yang berpuncadaripada seekor unta.

      Pada Zaman Jahiliah, wanita tidak diberikan tempat atau kedudukan yang sewajarnya dalam masyarakat, malahan wanita dianggap membawa sial. Oleh itu, mereka sanggup menanam anak perempuan mereka hidup-hidup dan mereka lebih suka mempunyai ramai anak lelaki.

      Hal yang sama juga berlaku kepada golongan hamba kerana mereka dipandang hina dan mempunyai staus yang rendah pada pandangan masyarakat. Pada dasarnya, sistuasi sosial sebegini berlaku kerana masyarakat Arab berada dalam kegelapan daripada sebarang petunjuk agama yang benar dan mengalami keruntuhan akhlak menyebabkan mereka sering melakukan kemaksiatan dan kemungkaran.[6]

   

ASPEK EKONOMI

      Keadaan geografi dan ketidakstabilan politik Semenanjung Tanah Arab tidak mengizinkan orang Arab mencipta kemajuan ekonomi  terutama masyarakat Badwi yang hidup secara berpindah-randah. Kegiatan ekonomi utama masyarakat Arab Badwi ialah menternak binatang secara nomad. Antara binatang yang diternak ialah unta,kambing dan biri-biri. Mereka hidup berpindah-randah untuk mencari kawasan rumput dan air bagi binatang ternakan mereka.

      Unta ialah binatang yang penting bagi masyarakat ini kerana unta dijadikan sebagai alat tunggangan dan alat mengangkut barang selain membekalkan susu, bulu dan belulang. Selain menternak binatang , terdapat sebahagian daripada mereka yang melakukan aktiviti bercucuk tanam di kawasan oasis.

      Selain itu terdapat juga sebahagian orang Arab Badwi yang menjalankan aktiviti rompakan dalam kalangan kafilah  pedagang yang merentasi padang pasir. Corak ekonomi masyarakat Badwi ini melambangkan kehidupan mereka yang primitif. [7]

            Sementara itu, penduduk di kota seperti Makkah dan Madinah pula kebanyakkannya bergantung pada perniagaan. Umpamanya orang Quraisy berniaga hingga ke Syam, Yaman, Habsyah dan Mesir. Aktiviti ekonomi yang lain sperti pertukangan dan kerja-kerja tangan termasuk tukang besi tidak mendapat perhatian utama bagi masyarakat Arab terutama masyarakat Badwi.

      Oleh hal yang demikian  jurang antara golongan kaya dengan golongan miskin amat luas sekalidan jelas menyebabkan berlakunya permusuhan  antara kedua-dua golongan ini. Permusuhan ini berlarutan hingga menimbulkan huru-hara dan pergaduhan yang mengakibatkan ekonomi gagal berkembang.[8]

ASPEK POLITIK

      Pada zaman jahiliah, tidak terdapat sebuah kerajaan yang mempunyai struktur pemerintahan yang teratur dan sistematik. Masyarakat Badwi hidup dalam kabilah yang merupakan satu kelompok masyarakat yang mempunyai sistem dan peraturan tersendiri. Pada mulanya mereka membentuk sebuah keluarga kecil yang terdiri daripada ibu, bapa dan anak-anak yang dikenali sebagai a’ilah. Oleh kerana mereka tinggal dalam khemah-khemah berdekatan dan berlaku interaksi sosial yang berdasarkan agama, bahasa dan keturunan , maka terbentuklah hayy. Penyatuan beberapa hayy yang juga berdasarkan interaksi, agama, bahasa dan keturunan maka terbentuk pula kabilah. Kabilah ialah penyatuan masyarakat melalui satu agama, bahasa dan keturunan.

      Setiap kabilah mempunyai institusi tersendiri dengan melantik seorang ketua yang dikenali sebagai syeikh bagi menerajui dan mengetuai pentadbiran dalam kabilah. Biasanya ketua dilantik daripada golongan bangsawan yang berwibawa tinggi dalam semuaaspek seperti berani, pintar, berilmu, dihormati dan sebagainya.[9]     

      Organisasi politik yang terdapat dalam masyaraka jahiliah sangat sederhana, iaitu berdasarkan kepada kekuasaan yang ada pada seseorang ketua. Dalam menjalankan pentadbiran ketua tidak mempunyai kuasa politik sepenuhnya kerana segala keputusan adalah berdasarkan kehendak bersama. Ketua hanya menjalankan tugas yang telah diputuskan. Dalam pada itu sistem politik masyarakat hadari lebih stabil jika dibandingkan dengan masyarakat Badwi.

      Dlam bidang perundangan, masyarakat jahiliah tidak mempunyai sistem perundangan yang sistematik. Hanya undang-undang membalas dendam san semangat kesukuan. Contohnya sesuatu kesalahan yang dilakukan oleh sesuatu suku kepada suku yang lain, hukumannya ialah membalas dendam. Kelemahan dalam pentadbiran dan kedudukan politik masyarakat jahiliah tergugat kerana penjajahan kuasa-kuasa besar seperti Rom dan Parsi di Bahagian Utara dan Rom, Habsyah dan Parsi di Bahagian Selatan. Makkah tidak pernah dijajah oleh mana-mana kuasa.[10]

---

[1] Mahdi Shuid, Sazlina Othman dan Arjuna @ Mohd. Noor Yunus, Teks STPM Pra U Sejarah  Islam Penggal 2, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd,2015),7.

[2] Ibid,7.

[3] Mahdi Shuid, Sazlina Othman dan Arjuna @ Mohd. Noor Yunus, Teks STPM Pra U Sejarah  Islam Penggal 2, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd,2015) 7.

[4] Ibid.

[5] Mohd Sukki Othman dan Wan Muhammad  Wan Sulong ,Teks Pra U STPM Sejarah Penggal 2, (Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn. Bhd, 2015), 5.

[6]Ibid.

[7] Mohd Sukki Othman dan Wan Muhammad  Wan Sulong ,Teks Pra U STPM Sejarah Penggal 2, (Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn. Bhd, 2014), 6.

[8] Ibid.

[9] Mahdi Shuid, Sazlina Othman dan Arjuna @ Mohd. Noor Yunus, Teks STPM Pra U Sejarah  Islam Penggal 2, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd,2015),9.

[10] Ibid.

STRUKTUR MASYARAKAT JAHILIAH

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB

Struktur Masyarakat Jahiliah

[Hasil pembelajaran:menjelaskan struktur masyarakat jahiliah.]

Pembahagian Masyarakat.

Masyarakat Jahiliah dapat dibahagikan kepada dua golongan, iaitu masyarakat Badwi dan masyarakat Hadari.

Masyarakat Badwi

Masyarakat Badwi merujuk kepada masyarakat yang menetap diluar bandar seperti di kampung  dan kawasan pedalaman di bahagian tengah dan utara Tanah Arab.Mereka terdiri daripada keturunan yang tidak bercampur gaul dengan kaum lain. Mereka terdiri daripada satu suku atau keturunan yang dikenali sebagai kabilah dengan institusi sosial dan politik yang tersendiri.[1]

Masyarakat Badwi tinggal menetap di satu-satu kawasan dan sering berpindah randah dari satu tempat ke tempat yang lain.Perpindahan tersebut berdasarkan kepada aktiviti kehidupan seperti menjalankan pertanian dan penternakan, mencari tempat perlindungan di padang pasir daripada bencana ribut pasir dan mencari kawasan yang bebas daripada ancaman kabilah-kabilah lain.

      Biasanya masyarakat Arab Badwi menetap sementarta di wadi dan oasis dalam khemah yang diperbuat daripada kulit binatang dan kulit kayu. Aktiviti kehidupan  yang utama ialah menternak binatang seperti unta dan kibas.

      Sifat masyarakat Arab Badwi ialah tahan lasak, berani, keras hati, semangat gotong-royong, pemurah, amanah dan mematuhi janji. Ibn Khaldun menyatakan ,”Mereka sentiasa membawa senjata dengan bersendirian di tengah-tengah padang pasir”. Situasi tersebut menggambarkan sifat keberanian yang ada pada diri masyarakat Arab Badwi.[2]

MASYARAKAT HADARI.

Masyarakat Hadari merujuk kepada masyarakat Arab yang menetap di bandar dan pinggir bandar di bahagian Selatan Tanah Arab berhampiran Laut Merah dan Laut Hindi. Mereka terdiri daripada golongan cerdik pandai dan berasal daripada golongan  keturunan bangsawan. Mereka mempunyai hubungan yang luas dengan kabilah atau suku Arab yang lain terutama dalam hubungan perdagangan.[3]

---

[1] Mahdi Shuid, Sazlina Othman dan Arjuna @ Mohd. Noor Yunus, Teks STPM Pra U Sejarah  Islam Penggal 2, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd,2015),7.

[2] Ibid,7.

[3] Mahdi Shuid, Sazlina Othman dan Arjuna @ Mohd. Noor Yunus, Teks STPM Pra U Sejarah  Islam Penggal 2, (Bandar Baru Bangi:Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd,2015) 7.

AGAMA DAN KEPERCAYAAN MASYARAKAT ARAB JAHILIAH

OLEH-AHMAD YAAKOB

Kepercayaan kepada agama terbahagi kepada dua, iaitu agama samawi (agama langit) yang diturunkan Allah SWT melalui nabi-nabi dan mempunyai kitab dan agama ciptaan yang direka oleh menusia sendiri.[1]

Kesesatan agama dalam kalangan masyarakat jahiliah mempunyai hubungan rapat dengan ketiadaan petunjuk dan pedoman daripada kitab suci dan rasul pada waktu itu sehingga mereka tunduk kepada kuasa berhala dan menganut agama berhala (wathani).

       Di samping agama berhala, terdapat juga agama-agama lain seperti agama Majusi, Nasrani dan Yahudi yang telah diselewengkan,tetapi bilangan penganutnya amatlah kecil.

Pengaruh asing menjadi faktor pendorong penyebaran pelbagai agama di Semenanjung Tanah Arab kerana hubungannya dengan dunia luar melalui perdagangan, hubungan diplomatik dan

kegiatan-kegiatan agama. Dua kuasa besar, iaitu Parsi dan Byzantine berlumba-lumba untuk menyebarkan agama masing-masing. Parsi menyebarkan agama Majusi sementara Byzantine menyebarkan agama Nasrani.

       Walau bagaimanapun, sebahagian besar kaum Badwi di kawasan tengah Semenanjung Tanah Arab masih menyembah berhala. Terdapat lima golongan beragama dalam kalangan masyarakat

Arab, iaitu:

(a) menyembah berhalal wathani.

(b) menyembah api/Majusi.

(c) Nasrani/Kristian.

(d) Yahudi.

(e) Hanif/Samawi.Pengikut agama Hanif, iaitu agama yang dibawa oleh Nabi Ibrahim a.s dan anaknya Nabi Ismail a.s.[2]

Agama menyembah berhala merupakan agama yang dominan dalam kalangan masyarakat Arab.Orang yang mula-mula memperkenalkan agama menyembah berhala ialah Umar bin Luai. Berhala tersebut dibawa dari Syam lalu diletakkan di sekeliling Kaabah dan disembah. Berhala-berhala yang disembah diperbuat daripada batu, kayu dan logam sama ada berbentuk asli atau replika.Pusat agama berhala terletak di kota Makkah. Pada waktu itu di sekeliling Kaabah terdapat kira-kira 360 buah berhala.Berhala-berhala yang terkenal di Makkah ialah al-Uzza, al-Latta dan al-Manat.

       Agama Majusi berasal dari Parsi.Mereka tidak mempunyai kitab dan tidak mengakui nabi yang diutus oleh Allah SWT.Penganut agama Majusi mempercayai dua tuhan, iaitu tuhan yang baik dan tuhan Yang jahat.Mereka juga percaya kepada dua konsep api, iaitu api sebagai penerang dan api sebagai pemusnah. Agama ini terbahagi kepada tiga mazhab yang besar, iaitu Kayumarthiyah, Zarwaniyah dan Zaradusshitiyah.

       Agama Yahudi ialah agama yang dibawa oleh Nabi Musa a.s. yang diutus kepadanya kitab Taurat.penganut agama Yahudi, iaitu Bani Israel telah mengubah isi kandungan kitab Taurat dan Allah SWT telah melaknat mereka.

       Agama Nasrani (Kristian) dibawa oleh Nabi Isa a.s. yang diturunkan kepadanya kitab suci Injil.Kaumnya juga telah mengubah isi kandungan kitab ini.Agama Nasrani dikembangkan ke utara Semenanjung Tanah Arab menerusi penduduk Ghassan dan Hirah, di sebelah selatan pula menerusi penduduk Habsyah pada abad ke-6 M.

       Segelintir orang Arab menganut agama Hanif yang dibawa oleh Nabi Ibrahim a.s.. Mereka digelar Hunafa (Muslim) dan mentauhidkan Allah SWT.

Kepercayaan animisme

Bentuk kepercayaan masyarakat jahiliah terbahagi kepada dua, iaitu kepercayaan beragama dan kepercayaan animisme.Sebahagian masyarakat jahiliah yang tidak beragama mengamalkan kepercayaan animisme.Antara amalan animisme masyarakat jahiliah ialah memuja roh, penunggu atau kuasa ghaib, menyembah objek-objek seperti batu atau pokok-pokok yang besar, api dan sebagainya.

       Masyarakat jahiliah juga memuja matahari, bulan dan bintang kerana menganggap cakerawala mempunyai kuasa dalam kehidupan mereka. Mereka percaya bahawa matahari membolehkan tumbuh-tumbuhan hidup, manakala bulan dan bintang pula menjadi petunjuk dalam perjalanan pada waktu malam.

Golongan masyarakat jahiliah yang menyembah Tuhan Padang Pasir pula dikenali sebagai ahl al-Saf.Amalan yang dilakukan oleh golongan ini ialah berjalan-jalan di padang pasir pada waktu malam sambil menyanyi, bergendang dan membawa unggun api.

       Selain itu, terdapat juga masyarakat jahiliah yang mengamalkan ajaran sihir dengan menyembah jin dan dewa-dewa.Manakala ada pula segolongan masyarakat jahiliah yang

menyembah malaikat lelaki dan perempuan kerana dianggap sebagai perantara.Masyarakat jahiliah juga mempunyai kepercayaan tradisi yang berunsur tahayul seperti menilik nasib,sangka baik dan sangka buruk dengan isyarat-isyarat tertentu, mempercayai kuasa azimat tangkal dan ahli nujum.Kedatangan Islam telah mengubah corak kehidupan masyarakat jahiliah bukan sahaja dari segi agama tetapi juga dari segi ketamadunan fizikal dan mental.

---

[1] Mohd Sukki Othman dan Wan Muhammad  Wan Sulong ,Teks Pra U STPM Sejarah Penggal 2, (Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn. Bhd, 2015), 8.

[2] Mahayudin Hj.Yahya et.al.,Sejarah Islam (500-1918) Penggal 2,Edisi Kemaskini(Shah Alam:Oxford Fajar,2014),5.

STRUKTUR MASYARAKAT JAHILIAH

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB

[Hasil pembelajaran:menjelaskan struktur masyarakat jahiliah.]

Pembahagian Masyarakat.

Masyarakat Badwi

Lokasi

Politik

Ekonomi

Sosial

Agama.

Masyarakat Hadhari

Lokasi

Politik

Ekonomi

Sosial

Agama

Masyarakat Mekah sebelum Islam

Kaum Quraisy di Mekah

Masyarakat Madinah sebelum Islam

Kaum Aus

Khazraj Yahudi Qainuqa, Bani Nadir dan Bani Quraizah.[1]

---

[1] “Masyarakat Jahilaih”, dalam  Modul Pengajaran dan Pembelajaran STPM Sejarah Penggal 2, (Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia,2013),2.

KONSEP MASYARAKAT JAHILIAH

SEJARAH  ISLAM (500 - 1918)

Oleh-AHMAD BIN YAAKOB

1 Masyarakat, Pemerintahan,Pertahanan, dan Perhubungan Luar

1.1  Masyarakat jahiliah Semenanjung Tanah Arab (abad ke-6) STPM 2013

(a)    menjelaskan konsep dan struktur masyarakat jahiliah.

MASYARAKAT JAHILIAH

KONSEP MASYARAKAT JAHILIAH

Perkataan jahiliah berpunca daripada kata akar ja ha la dan kata terbitan atau jahalatun yang membawa maksud bodoh dan sesat. Hal ini selaras dengan firman Allah SWT dalam al-Quran, surah al-Jumuah yang bermaksud;

“Dialah yang mengutus kepada kaum yang buta huruf (Arab Jahiliah) seorang Rasul di antara mereka yang membacakan ayat-ayat Allah kepada mereka, membersihkan mereka dan mengajarkan mereka kitab dan hikmah. Dan sesungguhnya mereka sebelumnya benar-benar dalam kesesatan  yang nyata”.(al-Jumuah 62:2)

      Bukti lain bagi menunjukkan masyarakat Arab Jahiliah itu bodoh,sesat dan adalah dalam surah al-Alaq yang bermaksud ;

      Bacalah dengan menyebut nama Tuhanmu yang mencipta sekalian makhluk.. Yang mengajar manusia dengan perantara pena. (al-Alaq 96:1,4)     

Daripada dua ayat tersebut, nyatalah bahawa konsep jahiliah nembawa maksud bodoh, sesat dan kufur kerana masyarakat jahiliah tidak boleh menulis dan membaca (buta huruf) serta sesat dan kufur (berpaling dari Allah SWT kerana tiada kitab suci untuk dijadikan petunjuk.[1]

ZAMAN JAHILIAH

       AI-Quran tidak membatasi masa bagi zaman jahiliah, tetapi hanya sekadar menyatakan secara umum ruang lingkup zaman tersebut dengan ungkapan,Jahiliah yang dahulu. Dalam kamus-kamus Arab juga hanya menyatakan bahawa zaman Jahiliah ialah zaman sebelum Islam, iaitu zaman sebelum turunnya al-Quran .Dalam konteks masyarakat Arab, zaman yang dipanggil zaman jahiliah ialah zaman selepas keruntuhan kerajaan Saba'. Pada masa itu tiada nabi yang diutus dan tiada kitab suci daripada Allah SWT untuk dijadikan petunjuk pada masa yang sama, tiada ciri-ciri ketamadunan atau pembangunan fizikal yang melambangkan peradaban yang tinggi. Lebih tepat, zaman jahiliah bermula selepas kejatuhan kerajaan Saba’ peringkat ketiga atau peringkat akhir  pemerintahan  Himyar pada tahun 300 M dan berakhir setelah turunnya kitab suci al-Quran dan kerasulan Nabi Muhammad SAW pada tahun 610 M. Dalam tempoh kira-kira tiga abad iatu masyarakat Arab pada amnya, telah.mengalami zaman keruntuhan bukan sahaja dari segi agama dan akhlak tetapi juga dari segi politik, ekonomi, sosial dan ilmu pengetahuan.[2]

---

[1]Mahayudin  Hj. Yahya et.al.,Sejarah Islam  (500-1918) Penggal 2, Edisi Ketiga, (Shah Alam:Oxford Fajar,2013),2.

[2] Mahayudin Hj.Yahya et.al.,Sejarah Islam (500-1918) Penggal 2,(Shah Alam:Oxford Fajar,2013),3.

Masyarakat jahiliah Semenanjung Tanah Arab (abad ke-6)

SEJARAH  ISLAM (500 - 1918)

Oleh-AHMAD BIN YAAKOB

1 Masyarakat, Pemerintahan,Pertahanan, dan Perhubungan Luar

1.1  Masyarakat jahiliah Semenanjung Tanah Arab (abad ke-6) STPM 2013

(a)    menjelaskan konsep dan struktur masyarakat jahiliah.

MASYARAKAT JAHILIAH

       AI-Quran tidak membatasi masa bagi zaman jahiliah, tetapi hanya sekadar menyatakan secara umum ruang lingkup zaman tersebut dengan ungkapan,Jahiliah yang dahulu. Dalam kamus-kamus Arab juga hanya menyatakan bahawa zaman Jahiliah ialah zaman sebelum Islam, iaitu zaman sebelum turunnya al-Quran .Dalam konteks masyarakat Arab, zaman yang dipanggil zaman jahiliah ialah zaman selepas keruntuhan kerajaan Saba'. Pada masa itu tiada nabi yang diutus dan tiada kitab suci daripada Allah SWT untuk dijadikan petunjuk pada masa yang sama, tiada ciri-ciri ketamadunan atau pembangunan fizikal yang melambangkan peradaban yang tinggi. Lebih tepat, zaman jahiliah bermula selepas kejatuhan kerajaan Saba’ peringkat ketiga atau peringkat akhir  pemerintahan  Himyar pada tahun 300 M dan berakhir setelah turunnya kitab suci al-Quran dan kerasulan Nabi Muhammad SAW pada tahun 610 M. Dalam tempoh kira-kira tiga abad iatu masyarakat Arab pada amnya, telah.mengalami zaman keruntuhan bukan sahaja dari segi agama dan akhlak tetapi juga dari segi politik, ekonomi, sosial dan ilmu pengetahuan.[1]

Konsep Jahiliah.[Hasil pembelajaran:menjelaskan konsep jahiliah]

Perkataan Jahiliah berpunca daripada akar kata jahala dan kata terbitan jahlun atau jahlatun yang bererti bodoh dan sesat.[2]

Berdasarkan al-Quran, ciri-ciri jahiliah dapat dirumuskan kepada empat, iaitu:

(a)zaman yang tidak mempunyai nabi dan kitab suci sebagai petunjuk.

(b) masyarakatnya tidak mempunyai peradaban dan tamadun.

(c ) masyarakatnya tidak berakhlak, bersikap angkuh dan bongkak.

(d )masyarakatnya jahil kerana tidak boleh menulis dan membaca.

Jika satu daripada sifat-sifat tersebut terdapat pada sesuatu zaman atau masyarakat tersebut boleh dianggap masyarakat jahiliah.Berdasarkan pengertian tersebut, kebenaran pendapat orientalis Barat seperti P. K. Hitti tentang makna jahiliah boleh disangkal.Menurut P. K. Hitti, masyarakatArab jahiliah hanya jahil dari segi agama dan kepercayaan tetapi maju dari segi ilmu pengetahuan dan mempunyai tamadun yang tinggi.[3]

       Pendapat P. K. Hitti tentang makna jahiliah dari segi ketepatan sejarah juga boleh dipersoal. Ini kerana kerajaan Saba' pada Zaman kegemilangannya (pada zaman Ratu Balqis) telah menerima ajaran Nabi Sulaiman a.s. dan Allah SWT menganugerahkan kerajaan Saba' sebagai "negeri yang makmur dan mendapat pengampunan Tuhan". Setelah kerajaan ini ingkar kepada Allah SWT, maka Allah SWT telah menurunkan bala dan kerajaan ini mengalami keruntuhan.Di Semenanjung Tanah Arab, zaman yang paling layak digelar zaman jahiliah ialah zamaln selepas keruntuhan kerajaan Saba', iaitu sekitar tahun 300 M hingga kerasulan Nabi Muhammad SAW pada tahun 610 M. Dalam tempoh masa ini, tiada rasul dan tiada kitab suci diturunkan sebagai petunjuk.Pada zaman jahiliah, masyarakat Arab berada dalam kekufuran, kemaksiatan, keangkuhan dan kejahilan dalam ilmu pengetahuan.[4]

---

[1] Mahayudin Hj.Yahya et.al.,Sejarah Islam (500-1918) Penggal 2,(Shah Alam:Oxford Fajar,2013),3.

[2] Mahayudin  Hj. Yahya et.al.,Sejarah Islam  (500-1918) Penggal 2, Edisi Ketiga, (Shah Alam:Oxford Fajar,2013),2.

[3]Mahayudin Hj Yahya, Tamadun Islam ,(Shah Alam:Oxford Fajar ,1998),5.

[4]Mahayudin Hj.Yahya et.al.,Sejarah Islam (500-1918) Penggal 2,6. 

SUKATAN PELAJARAN SEJARAH STPM P2 2017

OLEH-AHMAD BIN YAAKOB
1 Masyarakat, Pemerintahan,Pertahanan, dan Perhubungan Luar

1.1  Masyarakat jahiliah

Semenanjung Tanah Arab (abad ke-6)

(a) menjelaskan konsep dan struktur masyarakat jahiliah.

1.2  Masyarakat Islam

Nabi Muhammad SAW dan Khalifah al-Rasyidin di Semenanjung Tanah Arab (abad ke-6-7)

(        a)    menghuraikan konsep ummah;

(        b)   membincangkan perkembangan masyarakat Islam.

1.3  Sistem pemerintahan

 Nabi Muhammad SAW (abad ke.7)

menghuraikan kandungan dan peranan Piagam Madinah;

memerihalkan struktur pemerintahan di Madinah.

1.4  Kepemimpinan Nabi Muhammad SAW abad ke 7

         a)      Menghuraikan ciri-ciri kepimpinan Nabi Muhammad SAW

1.5  Institusi khalifah

1.5.1        Pemilihan khalifah

khalifah al-Rasyidin dan Umayyah abad ke-7-8

a)menghuraikan konsep dan ciri-ciri khalifah

b)membincangkan kaedah pemilihan khalifah

1.5.2 Sumbangan khalifah/tokoh

Khalifah al-Rasyidin, Umayyah abad ke-7-8

Abbasiyah  abad ke-8-9

Golongan baru zaman khulafah al-Rasyidin –STPM 13 ulangan      

        c)menilai sumbangan khalifah/ tokoh.

i.Khalifah Abu bakar

ii.Khalifah Umar al-Khattab

iii.Khalifah Umar Abdul Aziz

iv.Khalifah Harun al-Rasyid.

1.6  Bentuk pemerintahan

1.6.1        Pemerintahan pusat dan wilayah khalifah al-Rasyidin abad ke-7

Membincangkan struktur pemerintahan dan pentadbiran pusat dan wilayah.

1.6.2        Pemerintahan pusat dan wilayah Andalusia abad ke-13,India abad ke 16-17

Menjelaskan sistem pemerintahan raja/sultan dan amir.

1.7  Pertahanan dan pembukaan wilayah

1.7.1        Jihad zaman Nabi Muhammad SAW, Khalifah al-Rasyidin abad ke-7

1.7.2        Peperangan

1.7.3        Kepimpinan

1.8  Perhubungan luar

2.Pembangunan dan penerokaan

2.1 Ekonomi- menghuraikan konsep   dan ciri-ciri Sistem ekonomi

     Membincangkan kegiatan ekonomi.

2.1.1 Sistem ekonomi Nabi Muhammad SAW pada abad ke-7

        Sistem ekonomi Abbasiyah abad ke-11-12

        Sistem ekonomi Kesultanan Melayu Melaka abad ke-15

2.1.2 Institusi ekonomi

Mengnalisis peranan institusi ekonomi dan pelaksanaannya.

i.baitulmal

ii.cukai

iii.zakat

2.2 Pendidikan

2.2.1 Falsafah pendidikan Islam.

a.membincangkan falsafah dan ciri-ciri pendidikan Islam

   Khalifah Umayyah abad ke-7-8

   Khalifah Abbasiyah abad ke-11-12

2.2.2 Perkembangan pendidikan

   Mesir abad ke-8

   Acheh abad ke 16-17

b.menjelaskan jenis institusi pendidikan

i.halaqah

ii.masjid/surau

iii.pondok/masrasah

iv.istana

v.universiti

c.menghuraikan sistem pendidikan

i.pendidikan fardu ain dan fardu kifayah

ii.kaedah pengajaran dan pembelajaran

2.3 Perkembangan intelektual

2.3.1 Perkembangan ilmu

Perkembangan ilmu zaman Khalifah Abbasiyah abad ke-11-13

Perkembangan ilmu zaman Khalifah Umayyah di Andalusia abad ke 11-13

A)menghuraikan ilmu naqli dan aqli

2.3.2 Sumbangan tokoh

Sumbangan tokoh Khalifah Abbasiyah abad ke-8-13

Sumbangan tokoh Mesir ababd ke-15

b)menilai sumbangan

i.al-Khwarizmi

ii.Ibn Sina

iii.al-Ghazali

iv.Ibn Khaldun

2.4 Penerokaan

Penerokaan zaman Khalifah Umayyah abad ke-7-8

Penerokaan Abbasiyah dan andalusis abad ke-14

Menilai sumbangan tokoh

i.al-Masudi

ii.Ibn Majid

iii.Ibn Battutah

2.5 Seni bina

Seni bina Andalusia abad ke-13

Seni bina India abad ke-16-17

a.menghuraikan ciri-ciri seni bina.

3 Nasionalisme dan pembentukan Negara Bangsa.

Menjelaskan proses, kesan dan respons masyarakat tempatan terhadap penjajahan dan penubuhan negara bangsa.

3.1 Perluasan kuasa Barat

Khalifah Uthmaniyah abad ke 18-20

a)membincangkan faktor-faktor perluasan kuasa Barat

3.2 Reaksi masyarakat tempatan

Reaksi masyarakat tempatan di Mesir

Reaksi masyarakat tempatan di Algeria

a)Menjelaskan reaksi masyarakat tempatan

3.3 Gerakan nasionalisme abad ke 20

Gerakan nasionalisme di Mesir ke 20

Gerakan nasionalisme di Syria abad ke 20

a)menerangkan faktor-faktor kemunculan gerakan nasionalisme di Syria

menerangkan faktor-faktor kemunculan gerakan nasionalisme di Mesir

i.Pengaruh agama

ii.Peranan bahasa dan kesusasteraan

iii.Pengaruh kewartawanan

iv.Peranan pendidikan

v.Peranan golongan intelektual

vi.pengaruh luar

3.4 Perang Dunia Pertama

Khalifah Uthmaniyah abad -20

a)Membincangkan penglibatan Khalifah Uthmaniyah dalam Perang Dunia Pertama.

Kejatuhan kerajaan Turki

Faktor politik dan pengaruh luar

3.5 Pembentukan negara bangsa.

Pembentukan negara bangsa di Turki abad ke- 20

Pembentukan negara bangsa di Mesir abad ke- 20

a     Menghuraikan faktor-faktor pembentukan negara bangsa.

 SUMBER-MPM